Historia Medycyny

Epidemia trądu w średniowieczu

Swoje żniwo trąd zbierał w Europie przede wszystkim w średniowieczu. Uważa się, że wpływ na to miały wyprawy krzyżowe. Na Bliskim Wschodzie trąd był bardziej rozpowszechniony i krzyżowcy przywozili chorobę ze sobą do domów. Co więcej, chorowali na nią krzyżowcy-królowie. Najsłynniejszym z nich był król Baldwin IV – władca Królestwa Jerozolimskiego, które powstało po pierwszej wyprawie krzyżowej, pod koniec XI w.

Baldwin – znany z filmu „Królestwo niebieskie”, gdzie nosił na twarzy srebrną maskę – zachorował już w dzieciństwie. Jego wychowawca zauważył w czasie zabawy z innymi chłopcami, że młody Baldwin nie reaguje na ból. Słusznie przypuszczał, że może to być objaw trądu, który z pełną mocą ujawnił się kilka lat później. W ostatnich latach swojego życia król oślepł i nie mógł chodzić. Historycy (choć podzieleni) uważają go na ogół za wybitnego władcę, który umiejętnie utrzymywał niezależność Królestwa Jerozolimskiego zagrożonego najazdem Saladyna.

Aby ograniczyć infekcję, trędowatych izolowano w specjalnych koloniach zwanych leprozoriami (od greckiej nazwy choroby – lepra). Niestety, skazywano ich tym samym na „śmierć za życia”. W pewnym okresie odprawiano nawet msze za umarłych, mimo że chorzy jeszcze żyli.

Trędowaci mogli poruszać się swobodnie tylko w obrębie leprozorium. Jeśli wychodzili (co zdarzało się rzadko), to byli zobowiązani nosić na ubraniach żółte krzyże i sygnalizować swoje nadejście kołatką. Chory musiał opuścić rodzinę, nie mógł się żenić, tracił większość praw. Po wyprawach krzyżowych ten ostracyzm złagodniał, zlikwidowano msze za zmarłych, a trędowatymi zaopiekowali się rycerze z Zakonu św. Łazarza, czyli lazaryci (patrz ramka).

Epidemia trądu zaczęła w Europie wygasać, po części dlatego, że jedna „zaraza” zlikwidowała drugą. Czarna śmierć, czyli dżuma, która wybiła w latach 1347-1351 jedną trzecią Europy, zaatakowała przede wszystkim osoby już osłabione (np. przez trąd), dlatego po epidemii zostało już niewielu trędowatych. Ostatnią europejską kolonię trędowatych na wyspie Spinalonga obok Krety zamknięto w 1957 r.

Go Back

Comment

Sto największych odkryć: Medycyna